Felsefi düşüncenin gelişimi bakımından belli başlı temel ayrımlara bakmak Antik Çağ felsefesinin incelediği konuları, alanları, bunların incelenme yöntemlerinin ortaya çıkartılması içindir. Antik felsefenin başlangıç yeri olan ve bu nedenle İyonya felsefesi olarak da adlandırılan evrede, felsefenin incelediği temel alan, “kosmos”, daha dar anlamında doğadır. Fakat bu dönemde kosmos veya doğanın çeşitli yönlerden araştırılarak bütünlüğe ulaşılmasından çok, söz konusu bütünlüğü açıklayacağı sanılan tek bir neden üzerinde durulduğu görülmektedir. Başka söyleyişle, kosmos’un kendinde var olduğu kabul edilen düzen, uyum ve güzelliğin bütünlüğü meydana getiren asıl maddeyle aynı mahiyette olduğu varsayıldığından bunun ne olduğu araştırıldı.
Antik felsefenin ilk felsefi okulu olan Milet Okulu’nun üç filozofundan Thales, bu ana maddenin, yani arkhenin su olduğunu ileri sürdü. Thalcs’c göre su nasıl varlıkta canlılığa neden oluyorsa, aynı şekilde nitelik değişimleriyle kosmoslaki varlık türlerinin çoğalmasını da sağlıyor olmalıydı. Kosmos’un ana maddesi su canlı olduğuna ve bütün varlıklarda değişik nitelikte su bulunduğuna göre her şey canlıdır. Bu bakımdan Thales’İn felsefesi canlıcılık (Hylesoizm) olarak da adlandırılır. Su aynı zamanda sonsuzdur ve yeryüzü bir levha gibi bu sonsuz suyun, yani “Okyanus”un üzerinde durmaktadır. Depremler suyun dal gala nmasıyla oluşmaktadır. Öle yandan bir bilim adamı da olan Thales matematik, astronomi, coğrafya vb. bilim alanlarında da araştırmalar yapmıştır. Onun, M.Ö. 585 yılındaki güneş tutulmasını önceden haber verdiğini Herodol bildirmekledir.
Milet Okulu
Milet Okulu’nun öteki iki filozofundan Anaksimandros’a göre ana madde bilinmeyen ve sınırsız olması gereken şeydir ki, buna “a peiron” denir. Anaksimandros, canlı hayatın evrimini hatırlatır şekilde, hayatın önce denizlerde başladığını, daha sonra karaya çıkıldığını ve denizde yaşarken sahip olunan yapının karada dönüşüme uğradığını belirtir. “Apeiron”dakizıt nitelikler varlığın oluş ve yok oluşunu hazırlar. Ayrıca Anaksimandros’un ilk kez yeryüzündeki kara parçalarının haritasını yaptığı bilinmekledir.
Milet Okulu’nun diğer filozofu Anaksimenes arkhe olarak “hava`yi ileri sürdü. Kosmos ile insan bedeni arasında bir karşılaştırma yapan Anaksimenes, insan bedeninin yaşamasını bu havaya dayandırır. O, ruhun varlığına da işaret etmiş ancak bunun maddi olduğunu belirtmiştir.
Milet Okulu kosmos’un ana maddesinin ne olduğunu araştırırken bu ana madden in varlıkla “oluşu” nasıl hazırladığı konusunu karanlık bırakmıştı. Oluş sorunu başta Herakleitos olmak üzere Elea Okulu fitozoflarıyla Pythagorascilar tarafından değişik görüşler ileri sürülmek suretiyle tartışılmıştır. Herakleitos kosmos’un ana maddesini “aleş” olarak nitelendirirken, aynı zamanda kosmostaki hareket, değişim ve oluşu da buna dayanarak açıklama yoluna gitti. Ona göre Kosmos’ta sürekli bir oluş sözkonusudur. Herşey akmaktadır, her nesne durmaksızın hareket etmekte ve değişmektedir. Fakat bu sürekli oluşu düzenleyen ve asla değişmeyen şey İse Logos (akıl, yasa, ilke) olur.
Read More about Sofistlerin ünlü temsilcisi Protagoras
